16 september 2024
Harderwijk Anders zwaar teleurgesteld: meerderheid raad kiest voor sluiting van PMD-brengpunt bij milieustraat
De gemeenteraad van Harderwijk heeft op 12 september besloten om het brengpunt voor Plastic, Metaal en Drankkartons (PMD) bij de milieustraat vanaf 2025 te sluiten, als onderdeel van een groter bezuinigingspakket. Dit is een teleurstellende uitkomst voor Harderwijk Anders (HA), die zich sinds het begin van het huidige afvalbeleid heeft ingezet om inwoners meer invloed te geven op hun afvalkosten.
Den Haag wil dat wij de hoeveelheid afval per inwoner fors verminderen. Europa eist dat tegen 2035 minstens 65% van ons afval gerecycled wordt. Volgens HA wordt dit doel vooral bereikt door inwoners bewuster te maken van hun afvalproductie in combinatie met inzet van de verpakkingsindustrie. Door als inwoner zelf PMD te scheiden van het restafval word je bewuster van de verpakkingen die je in huis haalt. DIFTAR (huishoudens afvalstoffenheffing laten betalen afhankelijk van de hoeveelheid restafval) zet gekoppeld aan die bewustwording een financiële prikkel. Goed scheiden wordt in dat laatste geval beloond.
HA heeft zich voorafgaand en vanaf de eerste dag dat het huidige afvalbeleid werd ingevoerd altijd ingespannen om inwoners maximaal invloed te geven op hun eigen afvalrekening Door het sluiten van het PMD-brengpunt verliezen inwoners de mogelijkheid om hun afvalrekening te beïnvloeden.
Waarom PMD-scheiding in 2025 belangrijk blijft
PMD-verpakkingen zijn goed recyclebaar. Hoe schoner deze worden ingezameld, hoe beter de kwaliteit van recycling. Dit helpt niet alleen om de Europese doelstellingen te halen, maar biedt de gemeente ook financiële voordelen doordat schoon ingezameld PMD verkocht kan worden.
We kunnen samen de hoeveelheid afval verminderen in Harderwijk en Hierden door bewuster om te gaan met wat we kopen en weggooien. Veel afval komt in de vorm van verpakkingen die worden opgedrongen door supermarkten en webshops, terwijl alternatieve verpakkingsopties vaak ontbreken. Het is daarom belangrijk dat inwoners actief worden gestimuleerd om PMD te scheiden. Daar heeft de inwoner wél grip op eigen afvalkosten.
Toekomstig afvalbeleid en teleurstelling over besluit
Hoewel er gelukkig gewerkt wordt aan een nieuw integraal afvalbeleid dat in 2026 van kracht wordt, blijft HA zich inzetten voor inwoners die bewust omgaan met afvalscheiding. Het behouden van het PMD-brengpunt zolang dit nieuwe beleid nog niet is ingevoerd, zou goed gedrag belonen. Helaas kreeg het voorstel om het PMD-brengpunt te behouden alleen steun van mede-indiener SGP, waardoor het brengpunt alsnog wordt wegbezuinigd per 2025.
Smit-Brouwer:”HA is zwaar teleurgesteld vanwege de sluiting van het enige PMD-brengpunt in de gemeente. Door de sluiting van het PMD-brengpunt verliezen inwoners de mogelijkheid om hun afvalrekening te beïnvloeden. Het huidige systeem met een vast en variabel tarief verliest zo vrijwel zijn betekenis. Als grootste partij, en met de vele stemmen die we kregen bij de verkiezingen op dit thema, blijven wij strijden voor een systeem waarin inwoners hun afvalkosten zelf kunnen beïnvloeden. Het sluiten van het PMD-brengpunt maakt het voor inwoners moeilijker om bewust te scheiden en dat is een stap terug. Dit besluit komt op een moment dat we juist vooruit moeten, zeker met het nieuwe afvalbeleid in 2026 in het vooruitzicht. We blijven ons inzetten om, ondanks deze tegenslag, een rechtvaardiger en duurzamer afvalbeleid te realiseren.”
Partijen die instemden met het wegbezuinigen van het PMD-brengpunt (GL, PvdA, VVD, D66, CU en GB) wijzen naar de te verwachte stijging van de kosten van het PMD-brengpunt. Het zou niet eerlijk zijn richting de mensen die niet bewust PMD-scheiden.
Smit-Brouwer: “Het wegbezuinigen is een wilde greep in het wijzigen van de mogelijkheden voor inwoner om zelf grip uit te oefenen op eigen afvalrekening. ALLE Harderwijkers kunnen gebruikmaken van deze mogelijkheid, daar is dus niets oneerlijks aan. Wij stelden samen met SGP in dezelfde raadsvergadering voor dat er gekeken moet worden naar een verschuiving tussen het vaste en variabele tarief, en naar de mogelijkheid om de kosten van het PMD-brengpunt te dekken uit het BTW-compensatiefonds. Bij de begroting zullen we opnieuw scherp zijn op de belastingtarieven voor het afval en we zullen doen wat we kunnen. Je kunt als partij nog zo groot zijn, maar er is wel een meerderheid voor nodig.”
Vragen aan Harderwijk Anders
Omdat het openhouden van het PMD-brengpunt in 2025 kosten met zich meebrengt die invloed hebben op het tarief van afvalheffing, leven er vragen die Harderwijk Anders (HA) graag beantwoordt.
1 – Hoe rechtvaardigt HA dat huishoudens die geen gebruik maken van het PMD-brengpunt toch de kosten voor de openhouding daarvan moeten meedragen?
Antwoord: Eind dit jaar stellen we als raad de begroting van 2025 vast waarin ook de nieuwe definitieve afvalstoffenheffing wordt vastgesteld voor dat jaar. De komende maanden voeren we als raad het gesprek over de uitkomsten van de PMD-pilot en bespreken we de opties voor het nieuw te vormen inzamelbeleid. Gemeente Harderwijk heeft samen met andere gemeenten op de Veluwe een BV opgericht waarmee we een afvalinzameldienst starten die kostendekkend is én zonder winstoogmerk. Nu in het wilde weg een PMD-brengpunt op de milieustraat sluiten vindt HA niet eerlijk naar ALLE inwoners van de gemeente. Want ALLE inwoners van de gemeente kunnen momenteel besparen op hun afvalrekening met het variabele deel door PMD apart in te leveren bij het PMD-brengtpunt. Dat niet iedereen daar gebruik van maakt (kan maken) komt door het ontbreken van een brengpunt in de buurt of een verminderde motivatie rond voorscheiding.
2 – De cijfers uit de PMD-pilot laten zien dat de PMD-stroom te veel vervuild was en daardoor verbrand zou worden. Waarom wilt u dat?
Antwoord: Dat wil HA uiteraard niet. Hier staat de monopoliepositie van Stichting Afvalfonds Verpakkingen (AFV) aan ten grondslag. We citeren uit het artikel ‘Gemeenten willen af van afvalfond, dat 25 februari 2024 gepubliceerd op de website van Binnenlands Bestuur.
“In Nederland is afgesproken dat de vervuiler, in dit geval producenten als Coca-Cola, Heineken en Unilever, de inzameling betaalt. Maar sinds twee jaar krijgen steeds meer gemeenten die het afval inzamelen, geen geld van deze producenten, blijkt uit onderzoek van Pointer. Daardoor gaat de afvalstoffenheffing omhoog of put de gemeente uit de reserves, waardoor het lokale zwembad of de bibliotheek in gevaar komen. Voor het betalen van de afvalinzameling en afvalverwerking hebben producenten de Stichting Afvalfonds Verpakkingen (AFV) in het leven geroepen. Deze stichting is wettelijk verantwoordelijk voor de inzameling en verwerking van PMD. Pointer legt uit: ‘Het AFV contracteert partijen om daarna de verwerking uit te voeren. Op een ‘overslaglocatie’ wordt gekeken of de inzameling geschikt is voor recycling. Voor een goed gekeurde vracht krijgt een gemeente 245 euro per ton, bij afkeur krijgt de gemeente geen geld van het AFV.’ Bovendien moet de afgekeurde vracht dan verbrand worden en ook die kosten zijn voor de gemeente. In sommige gevallen wordt 100 procent afgekeurd en dus verbrand. Landelijk ligt het percentage op ongeveer 10 procent.
Het AFV wijst naar de consument: die moet afval beter leren scheiden. De frictie over de huidige afspraken heeft ertoe geleid dat de Vereniging Nederlandse Gemeenten met 99% van de stemmen een motie heeft aangenomen om de huidige afspraken met het AFV niet te verlengen.’ Het geld dat het AFV niet uitbetaalt bij een afgekeurde vracht is inmiddels opgelopen tot ruim 9 miljoen euro. Terwijl de kosten van de gemeenten oplopen, blijft dat bedrag op de rekening van het AFV staan. Monopoliepositie – In haar reactie op vragen van Pointer laat demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat, CDA) weten zich bewust te zijn van de monopoliepositie van het AFV. Heijnen komt met een onafhankelijke bemiddelaar en wil meer transparantie over de geldstromen.”
Kwaliteit van PMD-scheiding is te verbeteren met goede communicatie. In een continu-campagne is er meer mogelijkheid te sturen op verbetering van kwaliteit. De cijfers uit de PMD-pilot zijn daarom te interpreteren als een variabele die verbeterd kan worden. Verbranden van een ’te veel’ vervuilde stroom PMD is natuurlijk van de zotten! De nascheidingmachine haalt momenteel PMD uit het restafval dat vooraf niet gescheiden. De vraag en eis die daadwerkelijk aan tafel besproken moet worden is: waarom staat AFV niet toe dat het vooraf gescheiden PMD niet op de nascheidingmachine terecht mag komen om de laatste kwaliteitsslag te maken? Een vraagstuk over belangen, geldstromen, maar helaas op lokaal niveau niet op te lossen, maar wel onder de aandacht van de minister.
3 – U zou de kosten van afval toch omlaag brengen voor de inwoner?
Antwoord: Dit betreft een vals frame. Tijdens de verkiezingen heeft HA geen beloftes gedaan over lagere afvaltarieven. HA heeft tegen het huidge afvalbeleid gestemd in 2020 en zet zich voortdurend in tegen de grote stappen van de verhoging van de belastingen. Daarnaast hebben we tijdens de verkiezingen suggesties gedaan over hoe inwoners konden besparen op hun afvaltarief en uitleg gegeven over het afvaldossier:
“Een slecht begin is dubbel zoveel werk. Dat lijkt nu werkelijkheid te worden. Met de invoering van het nieuwe afvalbeleid in 2022 blijken veel inwoners van gemeente Harderwijk diep ongelukkig. Posters, brieven en flyers moeten duidelijk maken dat inwoners vanaf nu anders gaan betalen voor afval. Anders wordt wat ons betreft vertaald naar: véél meer betalen voor afval. De klachten stromen binnen. Harderwijk Anders is groen maar niet gek! Dat we meer moeten betalen voor ons afval is onvermijdelijk. Dat we bewuster met ons afval om moeten gaan is een feit. Het huidige afvalbeleid laat inwoners onnodig veel betalen… lees verder >>
4 – Hoe vond HA financiële dekking voor het voorstel om het PMD-brengpunt open te houden?
Antwoord: Inwoners dragen momenteel bij aan de kosten voor afvalverwerking, maar het was niet duidelijk of zij de bruto of de netto kosten volledig dekken. HA wil graag door het college van B&W meegenomen worden in verschillende opties voor tariefstellingen rondom de afvalstoffenheffing. Hierbij zou er gekeken moeten worden naar een verschuiving tussen het vaste en variabele tarief, en naar de mogelijkheid om de kosten van het PMD-brengpunt te dekken uit het BTW-compensatiefonds.
“De wens on inwoners grip op hun afvalrekening te kunnen bieden leidt HA nu tot inzet op een transparante opbouw van de kosten. De coalitie koos wel voor een 100% kostendekkend tarief van de afvalstoffenheffing. Afgelopen donderdag bleek dat deze 100% lastendekkend is geworden en de gemeente enkele tonnen terugverdient via het BTW-compensatiefonds. Om dat in de toekomst te herstellen kan een tekort van bijna een miljoen ontstaan in de gemeentebegroting waarin deze belastingteruggave (betaald door de inwoners) voor andere dingen wordt ingezet. Maar wat is rechtvaardig? Wat is eerlijk naar de inwoner? Zonder afval is er geen BTW-teruggave in de gemeentekas. Kortom, de vraag is: van wie is de BTW-teruggave op afval?
5 – Als partij met verantwoordelijkheid voor het afvaldossier, hoe verklaart u dat de bezuiniging op het PMD-brengpunt toch onderdeel is geworden van het bezuinigingsvoorstel?
Antwoord: Ondanks dat HA momenteel verantwoordelijkheid draagt voor het afvaldossier, hebben we te maken met een afvalbeleid uit 2020 dat nog niet gewijzigd is. HA stemde destijds al tegen dit voorstel, maar het werd met een meerderheid toch aangenomen.
De bezuiniging van het PMD meldpunt zou oorspronkelijk pas in 2026 nodig zijn, wanneer het nieuwe afvalbeleid in werking zou gaan. Door keuzes in Den Haag werd Harderwijk overvallen door een eerdere bezuinigingsopgave van 5 miljoen in 2025. Niet elk voorstel was geschikt om eerder in te voeren. Daar werd gekeken naar het geld en niet naar het effect in het totaalproces. Het sluiten van het PMD-brengpunt werd daarmee gedwongen naar voren gehaald.
Wij hebben ons vanuit de fractie hard gemaakt om het PMD-brengpunt open te houden, maar helaas zonder voldoende steun in de raad omdat een meerderheid van de partijen kijkt naar de verwachte stijging in kosten in 2025, maar niet meenemen dat er een nieuw afvalbeleid gevormd wordt waarin alle opties voor inzameling weer openstaan.
Afval scheiden – PMD
Hoe zit het ook alweer in Harderwijk?
Tim Smit-Brouwer, Fractievoorzitter van HA: “In Harderwijk wordt het afval gescheiden door een nascheidingsmachine, die verschillende afvalstromen vaak beter sorteert dan mensen. Dat lijkt handig, maar zonder bewustwording neemt de hoeveelheid afval per inwoner niet af. HA is altijd tegen de plannen van het huidige Harderwijkse DIFTAR geweest (huishoudens afvalstoffenheffing laten betalen afhankelijk van de hoeveelheid restafval) en de partij heeft zich altijd zorgen gemaakt over de tarieven. De toenmalig VVD-wethouder ging ervan uit dat bij het invoeren van de regeling spontaan 1/3 van de hoeveelheid restafval zou verdwijnen zonder te vertellen hoe. Een eigen HA proef met scheiden van PMD liet zien dat deze materialen een groot deel van de afvalstroom betroffen. Onze fractie werd op die manier duidelijk: wie invloed wil uitoefenen op zijn afvalrekening moet thuis goed (inclusief PMD) kunnen scheiden.
Gesteggel over tarieven
Met een tegenstem van HA en CDA werd het afvalbeleid in 2020 aangenomen. Tijdens het besluit over de begroting en de belastingtarieven voor 2022 werd ook de definitieve afvalstoffenheffing duidelijk. Gemeente Harderwijk was al volop aan het communiceren over wijzigingen van tarieven terwijl de tarieven nog niet definitief vastgesteld waren. In december werd ook nog eens duidelijk dat een groot deel van de huishoudens in 2022 zelfs het GFT nog niet zou kunnen scheiden. De containers bij hoogbouw en binnenstad moesten nog geplaatst worden, waarbij men hoopte dat dit uiterlijk in juli 2022 afgerond zou zijn. Al bij voorbaat moeten deze mensen gecompenseerd worden voor hun afvaltarief! HA deed voorstellen:
1) Systeem pas doorvoeren vanaf 2023 als alles eromheen geregeld zou zijn, zoals containers voor gft-afval bij stapelbouw en in de binnenstad. Kreeg geen meerderheid.
2) Een langzame opbouw van het tarief in meerdere jaren zodat iedereen praktijkervaring kan opdoen met de nieuwe aanpak zonder direct bestraft te worden met hoge rekeningen. We maakten zelfs een alternatieve berekening die gemeente en inwoners niets kost. Kreeg geen meerderheid.
3) Voorstel: PMD inleveren bij winkelcentra mogelijk maken. Het CDA steunde deze voorstellen, en ook SGP en PvdA. Ook dit kreeg helaas geen meerderheid.
HA bedong na de verkiezingswinst in het coalitieakkoord alsnog een PMD-pilot, zodat met de uitkomsten van het onderzoek opnieuw gekeken kon worden naar de vorming van een nieuw afvalbeleid.
De afvalstoffenheffing werd in 2023 nog voor de inwoners gedempt met dekking uit andere posten, maar de tarieven voor 2024 maakten een forse sprong richting kostendekkendheid van het ophalen en verwerken van het afval. HA vond deze sprong te groot en stelde een verschuiving voor in vastrecht en hoogte van het variabele tarief. Het voorstel kreeg geen meerderheid en de inwoners, vooral de eenpersoonshuishoudens, kregen een flinke stijging voor de kiezen.”
